Kiedy czyszczący plaże wolontariusze natknęli się na puszkę po napoju z Indonezji nie byli szczególnie zdziwieni.

Całymi miesiącami starali się posprzątać wybrzeża leżących 900 kilometrów od Ekwadoru, zbierając całe tony plastikowych odpadów, przypływających tu z innych zakątków świata.

Archipelag, który zainspirował Karola Darwina do zaproponowania teorii ewolucji dobrze wie, czym jest globalne zanieczyszczenie plastikiem. Wyrzucane przez fale na brzeg odpady zagrażają wrażliwym ekosystemom oraz ludziom, którzy potrzebują ich do zapewnienia sobie pożywienia i środowiska do życia.

Liczący sobie 138 tysięcy kilometrów kwadratowych Rezerwat Wodny Galapagos jest jednym z największych na świecie. Wyspy stanowią dom dla przeszło 2.900 gatunków, spośród których dużą część nie znajdziemy nigdzie indziej. Endemiczny charakter ma tu 86% gadów, 27% ssaków i 25% ptaków. Kormorany, iguany, pingwiny, lwy morskie, a także opisane przez Darwina zięby i wielkie żółwie to najbardziej znane przykłady lokalnej fauny. W związku z ich istotną rolą ekologiczną, kulturową oraz ekonomiczną archipelag Galapagos wpisane zostały w roku 1978 na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Ludzie dokonują jednak w tym dziewiczym ekosystemie zmian – plastikowe odpady zostały niedawno odnalezione w gniazdach zięb, a także w żołądkach żółwi morskich i albatrosów. Odkrycia dokonano we wspólnym śledztwie Dyrekcji Parku Narodowego Galapagos oraz Uniwersytetu San Francisco w Quito.

Iguana na wyspie Santa Cruz, Galapagos (Żródło: UN Environment)

• Wiele zwierząt myli (drobinki plastiku) z jajami gatunków zwierząt morskich, które zwykle jedzą – tłumaczy Jorge Carrión, dyrektor Parku Narodowego Galapagos.

Szacunki mówią o tym, że nawet 13 milionów ton plastiku trafia rocznie do mórz i oceanów. Co najmniej połowę z nich stanowią produkty jednorazowe, które mogą się rozkładać nawet 500 lat.

Władze wysp podjęły znaczące kroki w celu walki z zanieczyszczeniem plastikiem – wyzwanie to zostało uznano za wiodący temat roku 2018. Wspólne wysiłki podjęły lokalne władze, naukowcy i zwykli obywatele.

Program gospodarki odpadami, przyjęty na najbardziej zaludnionej wyspie archipelagu (Santa Cruz) przyczynił się do odzysku 45% odpadów stałych – to najwyższy wskaźnik w całym Ekwadorze. Produkty, takie jak plastikowe butelki czy puszki wysyłane są na kontynent w celu poddania ich recyklingowi, podczas gdy inne – na przykład szklane butelki – zużywane są lokalnie.

Mieszkańcy regularnie biorą udział w odbywających się na wyspach akcjach sprzątania. Podczas jednego z niedawnych wydarzeń tego typu udało się zebrać 2,5 ton odpadów – i to na najbardziej oddalonych od ludzkich siedlisk plażach.

• W Ekwadorze staramy się promować nowy wzorzec rozwoju, opierający się na równowadze między ludźmi a przyrodą – mówi minister środowiska tego kraju, Tarcisio Granizo. – Mieszkańcy wysp Galapagos są przykładem na to, w jaki sposób dobrze poinformowana społeczność może, zdając sobie sprawę ze strategicznej roli bioróżnorodności, aktywnie walczyć z zanieczyszczeniami oceanu.

Rybacy z Galapagos, których życie zależy od wody, nie czekają bezczynnie. Zamiast rozkładać ręce działają na rzecz wycofania z użycia plastikowych sieci i sami zbierają znalezione przez siebie odpady.

Lokalny biznes z Puerto Ayora na Galapagos realizuje hasło #BeatPlasticPollution poprzez używanie metalowych słomek (Źródło: UN Environment)

Alberto Andrade z lokalnej grupy rybaków uczestniczył w akcjach sprzątania, w trakcie których udawało się znajdować plastikowe butelki z Chin czy odpady z Ameryki Środkowej, Meksyku i Peru. Na własne oczy widział setki zwierząt, które utkwiły z puszczonych samopas sieciach rybackich. – To niepokojąca sytuacja, ale ochrona przyrody jest tu częścią DNA – mówi.

- Wciąż mamy jeszcze czas na ochronienie naszego archipelagu przez odpadami, na zachowanie naszej bioróżnorodności oraz Galapagos jako laboratorium ewolucji – mówi Jorge Carrión, dyrektor parku narodowego. – Na naszych wyspach nadal jednak mamy sporo do zrobienia w kwestii lepszego gospodarowania odpadami.

Opracowanie i tłumaczenie na podstawie materiału UN Environment

Dowiedz się więcej o pracy Agendy na rzecz mórz i oceanów