Centrum UNEP/GRID-Warszawa było gospodarzem warsztatów "Transformacja myślenia: przygotowanie interesariuszy do zmiany w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ, które odbyły się w trakcie Krajowego Forum Interesariuszy Agendy 2030.
Globalna perspektywa
Budowa Gospodarki Obiegu Zamkniętego wymaga wzmocnienia dialogu między biznesem, jego otoczeniem społecznym i naukowym. We wspólnej dyskusji musi również brać udział administracja – to najważniejsze wnioski, co do których uczestniczący w spotkaniu nie mieli wątpliwości. Konsensus wokół tej tezy jest warunkiem realizacji w praktyce kluczowego spośród Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) Celu 17 – tworzenia międzysektorowych partnerstw, które pomogą w wymianie wiedzy, dobrych praktyk oraz wypracowaniu praktycznych inicjatyw, które przyniosą zmianę w kierunku GOZ.
Globalny kontekst Celów przybliżała w trakcie spotkania Anna Kołodziejczyk z Centrum UNEP/GRID-Warszawa. Działania na rzecz możliwie jak najbardziej efektywnego wykorzystywania surowców naturalnych wpisują się w przyjęte przez Organizację Narodów Zjednoczonych Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals, SDGs), które stanowią istotny punkt odniesienia działań Centrum UNEP/GRID-Warszawa.
Spośród 169 zadań, wpisanych w 17 celów aż 86 bezpośrednio dotyczy środowiska. Najważniejsze wyzwania, związane z praktyczną realizacja najsilniej powiązanego z promowaniem gospodarki o obiegu zamkniętym Celu 12 – „Odpowiedzialna produkcja i konsumpcja”, to m.in. zrównoważone i efektywne zarządzanie surowcami, kwestie marnowania żywności, ekologiczne zarządzanie chemikaliami i odpadami oraz edukacja różnych grup interesariuszy.
Kluczowe branże
Marta Ciszewska z Deloitte Polska pokazywała praktyczne możliwości zamykania obiegu surowców i materiałów na przykładzie przemysłu: spożywczego, budowlanego oraz transportowego. Dużą rolę odegrać w tym procesie mogą nowe technologie – w tym technologie cyfrowe.
W wypadku rolnictwa kluczową rolę mogą odegrać efektywne wykorzystanie surowców i energii, cyfrowy łańcuch dostaw, czy zrównoważona produkcja i możliwości wykorzystania opakowań.
Sektor budowlany powinien zwiększyć swoje wysiłki w zakresie ponownego wykorzystywania materiałów, dostrzec potencjał druku trójwymiarowego, czy korzystać z innowacyjnych pomysłów w rodzaju platform wymiany materiałów.
Transport może z kolei postawić na ekoprojektowanie, używanie lżejszych materiałów czy lepsze dzielenie się zasobami (leasing, carsharing, carpooling).
Zmiany na szczeblu przedsiębiorstwa
Jak jednak wcielanie w życie tego typu zasad wyglądać może w praktyce pojedynczej firmy? Reprezentujący Coca-Cola HBC Krzysztof Baczyński udzielał odpowiedzi na pytanie o odpowiedzialność biznesu za ludzi i środowisko. W jego firmie przyjęty został szereg ambitnych zobowiązań, które mają zostać zrealizowane do roku 2020, takich jak poddawanie recyklingowi 40% opakowań wprowadzanych na rynek czy 20-procentowy udział surowca z recyklingu w butelkach PET.
Coca-Cola HBC już dziś może pochwalić się osiągnięciami w zakresie zbliżania się do modelu działania w obiegu zamkniętym. W roku 2016 firmie udało się zmniejszyć emisję dwutlenku węgla o 23% w porównaniu do roku 2015. Od roku 2001 zmniejszyła również wagę produkowanych przez siebie butelek o 45%, co bezpośrednio wpływa na zmniejszenie masy generowanych odpadów.
Firma może pochwalić się nie tylko niemal stuprocentowym odzyskiem odpadów wewnątrz swoich zakładów, ale również zmniejszeniem poziomów wykorzystywanej w procesach produkcyjnych wody z 2,25l na litr napoju w roku 2013 do 1,8l na litr w 2017.
Działa również na rzecz współpracy sektora, będąc częścią inicjatywy „Działaj z imPETem”. Wedle szacunków uczestniczących w niej firm, wsparcie poprawy infrastruktury do zbierania odpadów, kampanie edukacyjne oraz współpraca z gminami i firmami odpadowymi ma się przyczynić do zwiększenia tegorocznych poziomów zbiórki i recyklingu PET w Polsce aż o 10%.
Dyskusja o wyzwaniach
Podczas pracy w grupach uczestnicy warsztatów dyskutowali o szansach i wyzwaniach, związanych z upowszechnianiem modelu gospodarki o obiegu zamkniętym.
Dostrzegają oni rolę firm i instytucji wspierających ich działania w zmniejszaniu negatywnego wpływu na środowisko. Coraz częściej postrzegają oni GOZ w kategoriach inwestycji, których zaniechanie wiązać się będzie z realnymi kosztami dla przedsiębiorców.
Wskazali oni na fakt, iż obieg zamknięty trudniej jest dziś wdrożyć w szerszym zakresie niż na poziomie pojedynczej firmy, np. w łańcuchu dostaw czy w całym sektorze. Konieczne staje się zwiększenie świadomości tego, że GOZ nie ogranicza się do kwestii odpadów, ale obejmuje również kwestie takie jak ekoprojektowanie.
Ważnymi punktami odniesienia w procesie upowszechniania zasad gospodarki cyrkularnej musi być, zdaniem uczestników warsztatów, bezpieczeństwo konsumentów, a także regulacje ze strony sektora publicznego – na przykład Komisji Europejskiej.
Spojrzenie w przyszłość
Dyskusja na temat budowy gospodarki o obiegu zamkniętym będzie istotnym elementem debat o strategiach na rozwój Polski i Europy. Rozwój, który przebiegać będzie w sposób zrównoważony, z poszanowaniem środowiska naturalnego.